نخستین علائم، علائم، روش های تشخیصی و چگونه سل منتقل می شود؟
سل یکی از قدیمی ترین بلاهایی است که بشر شناخته است. در روسیه، آن را "بیماری خشک"، و بعدا - "مصرف" نامیدند. در یونان باستان، این بیماری با نام phtisis که به معنای "فرسودگی" است، مشهور شد. از این کلمه نام مدرن شاخه پزشکی است که به مطالعه مشکل سل می پردازد - phthisiology. و یک پزشک متخصص در درمان بیماران سل برای همه به عنوان یک متخصص بیماری های پوستی شناخته می شود.
علی رغم موفقیت های برجسته علم مدرن در توسعه ابزارهای تشخیصی، پیشگیری از بیماری های همه گیر و درمان عفونت های پیچیده، سل هنوز شکست نخورده است.برعکس، مشکل بروز این بیماری در برخی از کشورهای جهان حادتر می شود. گسترش سل ارتباط مستقیمی با فرآیندهای جهانی شدن و مهاجرت دارد که طب کشورهای در حال توسعه به سادگی پشت سر نمی گذارد.
روسیه از نظر بروز و مرگ و میر ناشی از سل در جایگاه بیست و دوم جهان قرار دارد و این رقم بسیار غم انگیزی است. اگرچه طی ده سال گذشته وزارت بهداشت در مبارزه با شیوع این بیماری به نتایج چشمگیری دست یافته است، اما صحبت از موفقیت زود است. و برای محافظت از خود و عزیزانتان بهتر است خود را به اطلاعات مرتبط و موثق مسلح کنید. از این مقاله شما کاملاً همه چیز را در مورد سل خواهید آموخت: چیست، چه چیزی باعث آن می شود، چگونه منتقل می شود، با چه روش هایی تشخیص داده می شود و درمان می شود.
سل چیست؟
اصطلاح "سل" از کلمه لاتین tuberculum ("سل") گرفته شده است، زیرا به نظر می رسد کانون های التهاب - گرانولوم های سلی است. این بیماری توسط مایکوباکتریوم از گونه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس کمپلکس، یعنی مستقیماً توسط مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (MBT) و نزدیکترین خویشاوندان آن ایجاد می شود.ضایعه اصلی مجاری تنفسی (ریه های برونش) است، اما گاهی اوقات مایکوباکتریوم باعث التهاب در سیستم لنفاوی، عصبی و دستگاه تناسلی، سیستم اسکلتی عضلانی روی پوست می شود یا حتی کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد (شکل میلیاری).
TB به چند دلیل شکست ناپذیر است:
- عامل بیماری اغلب تا سالها خود را نشان نمی دهد و حتی زمانی که روند التهابی شروع می شود، فرد عجله ای برای مراجعه به پزشک ندارد. علائم اولیه سل به راحتی با سرماخوردگی یا کار زیاد اشتباه گرفته می شود. در نتیجه زمان از دست می‌رود و بیمار باید تحت یک درمان طولانی و دشوار قرار گیرد؛
- مایکوباکتری های سل در برابر تأثیرات تهاجمی محیطی بسیار مقاوم هستند، برای مدت طولانی زنده می مانند و افراد بیشتری را در مکان هایی که هیچ کس انتظار ملاقات با آنها را ندارد و خلاص شدن از شر آنها غیرممکن است آلوده می کند. روشهای بهداشتی و بهداشتی;
- عامل ایجاد کننده سل به سرعت در حال جهش است و به آنتی بیوتیک ها مقاوم می شود. علاوه بر این، جهش می تواند در بدن یک فرد بیمار در جریان بیماری رخ دهد. این امر درمان را بسیار پیچیده و طولانی می کند و در صورت عدم موفقیت می تواند به قیمت جان فرد تمام شود. به عنوان مثال، تنها در سال 2008، طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت، 9 میلیون نفر در جهان به بیماری سل مبتلا شدند و یک سوم آنها فوت کردند.
اولین اشاره به سل
باستان شناسان مدرن بیش از یک بار مجبور شده اند بقایای انسان را از دفن های باستانی با نشانه هایی از ضایعات استخوانی سلی استخراج کنند، علاوه بر این، برخی از اسکلت ها متعلق به افرادی است که 3000 سال قبل از عصر ما روی زمین زندگی می کردند. بنابراین می توان با اطمینان گفت که سل هم سن بشریت و همدم غمگین همیشگی آن است.
اگرچه ماهیت مسری این بیماری تنها در پایان قرن نوزدهم به اثبات رسید، مردم مدتهاست حدس می زدند که سل مسری است.به عنوان مثال، "قوانین حمورابی" بابلی به شوهر اجازه می داد در صورت داشتن علائم سل، ازدواج خود را به طور یک طرفه فسخ کند. و "قوانین مانو" هند باستانی مردان را کاملاً از ازدواج با چنین زنانی منع می کرد. حاکم ونیز قانونی را صادر کرد که شهروندان را ملزم می‌کرد تا همه بیماران سل را «به جای درست» گزارش کنند.
اولین توصیفات علمی سل توسط بقراط نوشته شد. اگرچه شفا دهنده معروف یونانی با ذهنی عمیق و قدرت مشاهده باورنکردنی متمایز بود، او در مورد سل اشتباه می کرد. بقراط متوجه شد که اعضای یک خانواده معمولاً از این بیماری رنج می‌برند و در مورد ماهیت ارثی سل نتیجه‌گیری نادرست انجام داد.
یکی دیگر از شفادهنده های معروف به نام ابن سینا که بعدها زندگی کرد، در یادداشت های خود به ارتباط مستقیم سل و پلوریت اشاره کرد و همچنین به این واقعیت اشاره کرد که محیط نامساعد و موقعیت اجتماعی پایین در شروع این بیماری نقش دارد.: افراد فقیر مبتلا به سل دچار سوءتغذیه، در پلیدی زندگی می کنند و کارهای سخت انجام می دهند.ابن سینا مطمئن بود که این بیماری مسری است، اما نمی دانست چگونه آن را درمان کند.
در تواریخ باستانی روسیه اشاراتی به سل سیستم لنفاوی وجود دارد. شاهزاده کیف سواتوسلاو یاروسلاویچ در سال 1076 از این بیماری رنج می برد. درمان در آن روزها جراحی بود: کانونهای التهاب را بریدند و سپس محل‌ها را سوزاندند. البته این تکنیک به درمانگران کمکی نکرد تا شاهزاده را شفا دهند.
تاریخچه تحقیقات سل
این بیماری در قرون 17-18، زمانی که ساخت و ساز فعال شهرها، توسعه صنعت، تجارت و حمل و نقل آغاز شد، ویژگی همه گیر شدن را به دست آورد. مردم سفر می کردند، سر کار می رفتند و در طول مسیر باکتری های کشنده را پخش می کردند. در اواسط قرن هفدهم، تنها در شبه جزیره بریتانیا، تقریباً 20 درصد مرگ و میرها به دلیل سل بود.وضعیت در بقیه اروپای قدیم بهتر از این نبود.
در همان زمان، اولین تحقیقات پزشکی با هدف تعیین ماهیت سل و یافتن روش های درمان آغاز شد. دکتر فرانسیس سیلویوس، که در قرن هفدهم زندگی می کرد، برای اولین بار در کالبد شکافی یک بیمار که در اثر مصرف جان خود را از دست داد، گرانولوم های سل را کشف کرد، اما به اشتباه آنها را به دلیل بزرگ شدن غدد لنفاوی مصرف کرد. با این حال، بعدها M. Bailey (1761-1821) به ته حقیقت رسید و متوجه شد که توبرکل ها نوعی تظاهر بیماری و مبنای گسترش بیشتر التهاب هستند.
پیرو دکتر بیلی، دانشمند فرانسوی رنه لنک (1781-1826)، اولین بار اصطلاح "سل" را معرفی کرد و همچنین چندین نوع از این بیماری را توصیف کرد. او همچنین استفاده از سمع ریه را پیشنهاد کرد که یک پیشرفت در تشخیص بود. دکتر روسی G. I. سوکولسکی (1807-1886) با آثار لاینک آشنا بود و در کارهای علمی خود بر آنها تکیه داشت. نتیجه کتاب "دکترین بیماریهای قفسه سینه" بود که در سال 1838 منتشر شد. در آن، سوکولسکی برای اولین بار اشکال غاری، نفوذی و منتشر سل را با عبارات مختلف توصیف می کند.
دکتر کشتی فرانسوی ژان آنتوان ویلمن کمک بزرگی در کشف ماهیت سل کرد. در سال 1865، هنگامی که در سفر بود، متوجه شد که یکی از ملوانان به بیماری سل مبتلا است و شاهد بود که چگونه علائم مشابه در سایر خدمه ظاهر شد. دکتر برای تایید مسری بودن این بیماری، خلط عفونی را جمع آوری کرد و در بستری که خوکچه هندی روی آن زندگی می کرد خیس کرد. حیوانات به سل مبتلا شدند و مردند.
آسیب شناس آلمانی جولیوس کونهایم در سال 1879 با آزمایش حیوانی دیگری فرضیه ویلمن را تأیید کرد: او قطعاتی از ریه انسان آلوده به سل را در اتاقک چشم خرگوش ها قرار داد و پس از آن رشد گرانولوم های سل را در آنجا مشاهده کرد.
با این حال، تا سال 1882 مشخص شد که دقیقاً چگونه این بیماری کشنده گسترش یافته و میلیون ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. دکتر آلمانی رابرت کخ 17 سال از عمر خود را وقف مطالعه این موضوع کرد و سرانجام پس از رنگ آمیزی یک نمونه آلوده با متیلن بلو و وسووین توانست یک مایکوباکتریوم خطرناک را زیر میکروسکوپ شناسایی و بررسی کند.سپس پزشک توانست کشت خالص باکتریایی را جدا کرده و حیوانات آزمایشی را با آن آلوده کند. به افتخار کاشف، مایکوباکتریوم توبرکلوزیس "عصای کوخ" نامیده شد. و یک محلول با کشت باکتریایی به نام "توبرکولین" هنوز برای اهداف تشخیصی استفاده می شود.
اشکال و انواع سل
بیش از ۹۰ درصد موارد سل از ریه ها موضعی می گیرند، اما انواع بیماری های استخوانی، ادراری تناسلی، پوستی، مغزی، روده ای و میلیاری نیز وجود دارد، بنابراین مرسوم است که دو شکل سل را از هم تشخیص دهیم:
- ریوی;
- خارج ریوی.
بر اساس اینکه آیا یک فرد برای اولین بار بیمار می شود یا بیماری پس از بهبودی دوباره به مرحله فعال منتقل می شود، دو نوع سل متمایز می شود:
- ابتدایی;
- ثانویه.
سل اولیه
این یک نوع حاد بیماری است که بلافاصله پس از ورود پاتوژن به جریان خون رخ می دهد.سل اولیه اغلب کودکان زیر پنج سال را مبتلا می کند، زیرا سیستم ایمنی کاملاً شکل نگرفته آنها نمی تواند با حمله مایکوباکتری های سل مقابله کند. اگرچه این بیماری شدید است و علائم مشخصی دارد، اما بیماران در این مرحله به دیگران مسری نیستند.
در ریه ها، ضایعه اولیه تشکیل می شود - یک گرانولوم کوچک. رویدادهای بعدی می توانند بر اساس یک سناریوی مطلوب یا غم انگیز ایجاد شوند. در حالت اول، گرانولوم سل به خودی خود بهبود می یابد. گاهی اوقات فرد حتی متوجه جدی بودن مشکل نمی شود و ضعف خود را به خستگی و سرماخوردگی نسبت می دهد. سپس، در طول معاینه اشعه ایکس، یک "غافلگیری" در ریه های او پیدا شد - یک گرانولوم بهبود یافته.
در مورد دوم، گرانولوما افزایش می یابد و در داخل آن یک حفره آزاد پر از خون وجود دارد - یک حفره. از حفره، مایکوباکتری های سل همراه با جریان خون در سراسر بدن پخش می شوند و کانون های التهابی جدیدی ایجاد می کنند.غار اولیه همچنان می تواند بسته شود و بدون درمان با هم رشد کند، اما اگر گرانولوم های جدید و به دنبال آن غارهای جدید ظاهر شوند، فرد بدون کمک پزشکی خواهد مرد.
سل ثانویه
سل ثانویه زمانی گفته می شود که فردی که بیمار بوده به نوع دیگری از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مبتلا شده و دوباره بیمار می شود یا زمانی که بهبودی به تشدید تبدیل می شود. این وضعیت بیشتر برای بیماران بزرگسال معمول است. در ریه‌ها، کانونهای التهابی جدیدی تشکیل می‌شوند که گاهی آنقدر به یکدیگر نزدیک می‌شوند که حفره‌ها با هم ترکیب می‌شوند و حفره‌های وسیعی با اگزودا ظاهر می‌شوند. حدود 30 درصد از بیماران مبتلا به سل ثانویه شدید، علیرغم تلاش پزشکان، طی 2 تا 3 ماه جان خود را از دست می دهند. و تنها در یک بیمار از صد بیمار، سل ثانویه به همان اندازه که ظاهر شد خودبه‌خود فروکش می‌کند.
فردی که از سل ریوی ثانویه رنج می برد برای دیگران بسیار مسری است. هنگام سرفه های همراه با خلط، باکتری ها به طور مداوم در هوا آزاد می شوند. چنین بیمار در بیمارستان بستری می شود و تحت درمان طولانی مدت با آنتی بیوتیک های ترکیبی قرار می گیرد که می تواند تا شش ماه ادامه یابد.سپس به مدت دو سال دیگر فرد در یک متخصص phthisiatrician ثبت نام می کند. و تنها پس از آن، اگر معاینه اشعه ایکس عدم وجود کانون های جدید بیماری را تایید کند، در نهایت تشخیص سل برطرف می شود.
مرجع اپیدمیولوژیک جهانی
طبق گواهی اپیدمیولوژیک جهانی:
- سل در حال حاضر از نظر تعداد تلفات سالانه پس از ایدز در رتبه دوم قرار دارد.
- در سال ۲۰۱۳، ۹ میلیون نفر در سیاره زمین به بیماری سل مبتلا شدند که از این تعداد یک و نیم میلیون نفر جان خود را از دست دادند. 550 هزار بیمار کودک هستند که 80 هزار نفر فوت کردند.
- تقریباً 95٪ از مرگ و میرهای سل در کشورهای عقب مانده و در حال توسعه در آفریقا و آسیا رخ می دهد.
- سل یکی از سه علت شایع مرگ در بین زنان در سنین باروری (16-45 سال) است.
- یک چهارم از کل مرگ و میر بیماران مبتلا به HIV به دلیل سل است.
- بر اساس WHO، حدود 480000 نفر که در سال 2013 به سل مبتلا شدند، تحت تأثیر MDR-TB قرار گرفتند، نوعی بیماری مقاوم به چند دارو که عملاً قابل درمان نیست.
- از اوایل دهه 1990 تا به امروز، نرخ جهانی مرگ و میر ناشی از سل 45٪ کاهش یافته است.
- به دلیل روشهای تشخیصی مدرن، بین سال‌های 2000 تا 2013، تقریباً 37 میلیون زندگی در سراسر جهان نجات یافت.
مرگ و میر سل در روسیه
طبق داده های سال ۲۰۱۳، از صد هزار مورد سل در روسیه، ۱۱.۳ مورد به مرگ ختم شده است. این یک پیشرفت بزرگ در مقایسه با سال 2000 است: از آن زمان، میزان بروز 30٪ و مرگ و میر حدود 33٪ کاهش یافته است.
آخرین داده ها در وب سایت وزارت بهداشت و توسعه اجتماعی فدراسیون روسیه می گوید که تا آغاز سال 2015، آنها موفق شدند آمار غم انگیز را 5.5٪ دیگر کاهش دهند: اکنون 10.3 از 100000 مورد سل به مرگ بیمار ختم می شود.پویایی در مناطق مختلف کشور یکسان نیست، پزشکان ناحیه فدرال مرکزی بیشترین موفقیت را به دست آورده اند - میزان مرگ و میر در آنجا 16.4٪ کاهش یافته است.
بودجه دولتی روسیه برای سال 2015 شامل 4 میلیارد روبل برای پیشگیری و کنترل سل است.
چه کسی باعث سل می شود؟
سل توسط مایکوباکتری های خاصی ایجاد می شود، در کل ۷۴ نوع از این باکتری ها برای علم شناخته شده است. اصطلاح "عصای کوچ" امروزه منسوخ تلقی می شود، زیرا چوب های زیادی در نتیجه جهش ها وجود دارد و همه آنها دارای ویژگی های فردی هستند. مایکوباکتری ها تقریباً در همه جا زندگی می کنند: در خاک، در هوا، در آب، در بدن انسان ها، حیوانات و پرندگان. در انسان، سل اغلب در نتیجه عفونت با MBT (مایکوباکتریوم توبرکلوزیس)، کمتر - مایکوباکتریوم بوویس (گونه‌های گاوی مایکوباکتریوم) و مایکوباکتریوم آفریکانوم (گونه‌های آفریقایی) رخ می‌دهد.
مایکوباکتریوم سل به طور تصادفی میله نامیده نمی شود: نازک است، طول آن 1-10 میکرون و عرض 0.2-0.6 میکرون، صاف یا کمی خمیده، انتهای گرد است، سطح بدن ممکن است کمی دانه ای باشد.. MBT از این نظر منحصر به فرد است که تحت تأثیر عوامل محیطی مختلف، می تواند به ذرات بسیار کوچک تجزیه شود، یا برعکس، به هم بچسبد و به اختاپوس های غول پیکر عجیب و غریب بچسبد و سپس دوباره به حالت عادی خود بازگردد و مردم را آلوده کند..
مایکوباکتری های سل مدت زیادی خارج از ناقل زندگی می کنند. در یک پیاده رو گرد و غبار، آنها به مدت 10 روز، بین صفحات کتاب - 3 ماه، در آب - 5 ماه زنده می مانند. MBT نور خورشید را دوست ندارد، اما می تواند حرارت را تا 80 درجه سانتیگراد به مدت پنج دقیقه کامل تحمل کند. در یک اتاق تاریک و مرطوب، آنها احساس راحتی می کنند. باکتری های خشک شده می توانند پس از یک سال و نیم خوکچه هندی را به سل مبتلا کنند. و منجمد - حتی بعد از 30 سال!
MBT ها ارگانوئیدهای حرکتی ندارند - نه تاژک و نه مژک - بنابراین در جایی که توسط حامل "فرود آورده" می مانند. برای رشد و تولید مثل، آنها به دمای 29 تا 42 درجه سانتیگراد نیاز دارند، بهترین گزینه 37-38 درجه سانتیگراد است، یعنی در بدن فرد مبتلا به سل شرایط ایده آلی وجود دارد.
نخستین علائم سل
در مرحله اولیه تشخیص سل از یک بیماری حاد تنفسی پیش پا افتاده یا سندرم خستگی مزمن بسیار دشوار است. فرد دائماً احساس ضعف، خواب آلودگی و سرگیجه می کند. هیچ تمایلی وجود ندارد، خلق و خوی افسرده است، کوچکترین استرس باعث واکنش شدید می شود. در عصرها، ممکن است یک سرما خفیف، خواب شبانه بی قرار، همراه با تعریق و کابوس باشد. دما به طور سرسختانه در حدود 37، 5-38 درجه سانتیگراد حفظ می شود، سرفه های حمله ای خشک ظاهر می شود که به ویژه در شب و صبح زود عذاب آور است. اولین نشانه های سل ریوی می توانند همه با هم ظاهر شوند، یا می توانند به طور جداگانه و در ترکیبات دلخواه ظاهر شوند.
بیایید به پیشرفت علائم با جزئیات بیشتری نگاه کنیم:
- تغییر در ظاهر. سل ظاهری مات و رنگ پریده به چهره می بخشد: چهره ها تیز می شوند، گونه ها فرو می روند، رژگونه ای غیرطبیعی روی آنها می سوزد، چشم ها حالتی را به خود می گیرند. درخشش ناسالمفرد به سرعت وزن خود را از دست می دهد و اگر در مرحله اول بیماری همه این علائم هنوز چندان آشکار نباشد، بیماران مبتلا به سل مزمن ظاهر مشخصی دارند که تشخیص آن غیرقابل شک است.
- دما. یکی از نشانه های قطعی سل دمای زیر تب بدن (۳۷-۳۸ درجه سانتی گراد) است که به مدت یک ماه کاهش نمی یابد و با هیچ دلیل عینی توضیح داده نمی شود. تا عصر، دما می تواند تا 38.5 درجه سانتیگراد افزایش یابد و با لرز همراه باشد. بیمار همیشه عرق می کند، اما با کمک این واکنش طبیعی، بدن هنوز نمی تواند دمای بدن را تا حد فیزیولوژیک پایین بیاورد، زیرا عفونت دوباره و دوباره باعث ایجاد تب می شود. دمای تب (بیش از 39 درجه سانتیگراد) در مراحل پایانی سل، در حضور کانونهای عظیم التهاب در ریه ها رخ می دهد.
- سرفه. فردی که از سل ریوی رنج می برد تقریباً دائماً سرفه می کند، اما در ابتدای بیماری، سرفه خشک است، تشدید می شود و مانند یک واکنش عصبی به نظر می رسد..و سپس، هنگامی که گرانولوم ها به حفره تبدیل می شوند، و اگزودا در ریه ها جمع می شود، تولید خلط فراوان آغاز می شود. سرفه خیس می شود و پس از سرفه فرد برای مدتی احساس تسکین می کند. بسیار مهم است که بدانید: اگر شما یا یکی از نزدیکانتان بیش از سه هفته متوالی سرفه‌های غیرقابل توضیحی داشتید که به سرماخوردگی مربوط نمی‌شود، باید فوراً با متخصص phthisiatric تماس بگیرید!
- هموپتیزی. چنین علامت خطرناکی تقریباً به طور قطع نشان دهنده شکل نفوذی سل است، اما تشخیص باید از تومور بدخیم ریه و نارسایی حاد قلبی افتراق داده شود، زیرا هموپتیزی نیز وجود دارد. مشخصه این بیماری ها در بیماری سل، بلافاصله پس از حمله سرفه مرطوب همراه با خلط فراوان، خون به مقدار کم از دستگاه تنفسی خارج می شود. گاهی اوقات خون به معنای واقعی کلمه مانند یک چشمه جریان دارد، این نشان دهنده پارگی حفره است. بیمار برای نجات جان خود نیاز به مراقبت های جراحی فوری دارد.
- درد قفسه سینه. درد زیر دنده ها یا پشت تیغه های شانه به ندرت اولین نشانه سل است. معمولا این علامت باعث نگرانی بیماران در مراحل حاد و مزمن بیماری می شود. اگر درد در ابتدای بیماری مشاهده شود، خفیف است، بیشتر شبیه ناراحتی است و تنها با یک نفس عمیق روشن تر به نظر می رسد.
سایر علائم سل
علائم شناسی اشکال خارج ریوی سل به محل عفونت بستگی دارد. اگرچه چنین فرم هایی نادر هستند، اما اجازه دهید به طور خلاصه ویژگی های اصلی آنها را بررسی کنیم:
- سل اندام‌های تناسلی. ادرار معمولاً مکرر و دردناک است. در زنان، سل می تواند باعث خونریزی بین قاعدگی، بدشکلی لوله فالوپ و در نتیجه ناباروری شود.اگر بیماری سیستم تولید مثل را تحت تاثیر قرار داده باشد، اولین علامت درد مداوم در ناحیه تحتانی شکم و لکه بینی خواهد بود. در مردان، بیماری می تواند در بیضه ها موضعی شود، سپس تورم دردناک همراه با اگزودا در داخل کیسه بیضه ایجاد می شود. سل ادراری با آنالیز ادرار تشخیص داده می شود و با همان آنتی بیوتیک هایی که سل ریوی درمان می شود درمان می شود.
- سل مفاصل و استخوان ها. سل زانوها، لگن و ستون فقرات را درگیر می کند. التهاب بافت غضروفی و دیسک های بین مهره ای را از بین می برد، در نتیجه بیمار شروع به لنگیدن می کند و ممکن است قوز در پشت ظاهر شود. با گذشت زمان، در صورت عدم درمان مناسب، این بیماری منجر به بی حرکتی کامل می شود. سل استخوان با علائم واضح و درد شدید مشخص می شود، تشخیص آن مشکلی ایجاد نمی کند.
- سل سیستم عصبی مرکزی. سل مغز در بیماران مبتلا به عفونت HIV یا در نوزادان مبتلا به سل مادرزادی ایجاد می شود. در موقعیت های دیگر، تصور اینکه بیماری به چنین شکل خطرناک و نادیده گرفته شده ای رسیده است دشوار است. مایکوباکتریوم باعث تحریک مننژیت سل می شود، یعنی التهاب پوشش داخلی مغز. در موارد کمتر، گرانولوم می تواند مستقیماً در مدولا رخ دهد. علائم روشن است: سردرد، عدم هماهنگی، وزوز گوش، اختلالات بینایی، غش، تشنج، کمتر اختلالات روانی و توهم. بدون درمان، بیمار به سرعت می میرد، اما حتی درمان دارویی مدرن نیز رستگاری را تضمین نمی کند.
- سل میلیاری. اگر مایکوباکتریوم بلافاصله پس از عفونت با جریان خون در سرتاسر بدن پخش شود و سیستم ایمنی با واکنش مناسب مواجه نشود، ممکن است یک نوع میلیاری از سل رخ دهد. با ضایعات متعدد مشخص می شود - میکروگرانولوم ها با قطر بیش از 2 میلی متر. عکس اشعه ایکس از چنین فردی به نظر می رسد که با ارزن پوشیده شده است.اولین علائم مانند نوع سل ریوی است، به استثنای سرفه که ممکن است مشاهده نشود. با رشد گرانولوم ها در اندام های مختلف، مشکلاتی در کار آنها شروع می شود. التهاب می تواند کلیه ها، کبد، طحال را بپوشاند. آنتی بیوتیک درمانی طولانی مدت مورد نیاز است.
- سل دستگاه گوارش. شکل نادر دیگر این بیماریاست که عمدتاً برای بیماران مبتلا به HIV مشخص می شود. نفخ، درد دردناک، یبوست و اسهال، خون در مدفوع، کاهش وزن ناگهانی، دمای زیرین تب مداوم وجود دارد. در موارد شدید، سل می تواند باعث انسداد روده و خونریزی داخلی شدید شود. علاوه بر درمان دارویی، ممکن است جراحی نیز مورد نیاز باشد.
- سل پوستی. تشخیص این شکل از بیماری دشوار نیست: در زیر پوست بیمار، ندول‌های دردناک متراکمی در سراسر بدن ظاهر می‌شوند که هنگام شانه زدن فوران می‌کنند. ، و یک نفوذ پنیر سفید از آنها آزاد می شود.سل پوست طبق طرح استاندارد با آنتی بیوتیک ها درمان می شود.
آیا می توانید سل بگیرید؟
متاسفانه، سل می تواند گرفتار شود، و آسان تر از آن چیزی است که ما فکر می کنیم. طبق آمار، در هر ثانیه در جهان، شخصی یک مهمان ناخواسته در بدن خود به دست می آورد - MBT. شما می توانید در هر مکان عمومی به مایکوباکتریوم توبرکلوزیس مبتلا شوید و هر چه بیشتر در شلوغی، حمل و نقل عمومی و موسسات پزشکی باشید، خطر ابتلا به آن بیشتر می شود. یک بیمار مبتلا به نوع باز مزمن سل حدود هفت و نیم میلیارد باکتری در سال در هوا آزاد می کند و حدود 15 نفر را مبتلا می کند. سازمان بهداشت جهانی ادعا می کند که یک سوم جمعیت جهان (حدود 2 میلیارد نفر) به سل مبتلا هستند. پس چرا ما هنوز منقرض نشده ایم؟
واقعیت این است که ایمنی یک فرد سالم مانعی غیرقابل نفوذ برای میلیون ها میکروب و باکتری است که هر روز بدن ما را بمباران می کنند.باسیل سل نیز اجازه ریشه یابی نخواهد داشت و به احتمال زیاد ناقل آن هرگز به بیماری تبدیل نمی شود. اما اگر بدن ضعیف و آسیب پذیر باشد، مایکوباکتریوم های سرسخت در استفاده از این فرصت برای آینده ای شاد کوتاهی نمی کنند. سرماخوردگی، استرس، سوء تغذیه، بری بری و سایر عوامل مساعد برای MBT می توانند شروع مرحله فعال سل را آغاز کنند.
سل چگونه منتقل می شود؟
سل به چهار طریق منتقل می شود:
- مسیر قطرات هوابرد. از نظر فراوانی، این روش با اطمینان پیشرو است - حدود 98٪ موارد عفونت سل توسط قطرات معلق در هوا رخ می دهد. برای یک انتشار هنگام سرفه، بیمار تا سه هزار مایکوباکتری را در هوای اطراف آزاد می کند، علاوه بر این، آنها در شعاع یک و نیم متری پراکنده می شوند. ذرات خلط خشک می شوند، اما عفونی باقی می مانند. بنابراین، افرادی که برای مدت طولانی با بیماران مبتلا به سل باز در یک اتاق می مانند، در معرض بیشترین خطر هستند.
- راههای تماس. مسیر تماس به معنی عفونت از وسایل شخصی، لباس، ظروف، اسباب بازی، حوله و سایر وسایل خانگی است که بیمار استفاده می کند. سل از طریق بوسیدن و تماس جنسی منتقل می شود. همچنین در صورت وجود زخم یا خراش، می توانید مستقیماً از طریق خون آلوده شوید. مواردی وجود دارد که جراحان و آسیب شناسان این بیماری را از بیماران خود دریافت کرده اند. فراموش نکنید که سل از حیوانات به انسان منتقل می شود: به عنوان مثال، شما می توانید در حین مراقبت از گربه یا سگ بیمار مبتلا شوید.
- روش غذا. روش غذایی عفونت برای مناطق روستایی معمول است، جایی که مردم شیر و گوشت دام را برای تجزیه و تحلیل به دامپزشک نمی دهند. همچنین می توانید محصولات آلوده موجود در بازار را از دست خود خریداری کنید. اگر گاو مبتلا به سل پستان باشد، مایکوباکتریوم قطعا وارد شیر می شود. در مورد گوشت گاوها و خوک های بیمار حرفی برای گفتن وجود ندارد. خوشبختانه آلودگی به مواد غذایی در سطح فعلی توسعه کشاورزی بسیار نادر است. اگر باز هم این اتفاق بیفتد، سل بر اندام های گوارشی تأثیر می گذارد.
راه داخل رحمی. با این حال، با اشکال گسترده و مزمن، به ویژه در ترکیب با عفونت HIV، خطر عفونت داخل رحمی بسیار بالا است. تشخیص سل در نوزادان به مطالعه پس از تولد - جفت کمک می کند. پیش آگهی برای چنین نوزادانی نامطلوب است، زیرا هیچ ایمنی در بدن وجود ندارد و کودک از درمان زنده نخواهد ماند.
10 افسانه درباره سل
افسانه 1: سل چیزی از گذشته است
این بیماری را به خوبی می توان ناپدید شدن در دهه 60-80 قرن گذشته نامید. آنها امیدوار بودند که آن را فراموش کنند، مانند طاعون بوبونیک یا "آنفولانزای اسپانیایی"، اما در دهه 90 سل دوباره شخصیت یک اپیدمی را به خود گرفت: بروز و مرگ و میر 2.5 برابر افزایش یافت و به ارقام پس از جنگ نزدیک شد.
افسانه 2: سل مشکلی برای کشورهای عقب مانده است
به یک معنا این است: حمله بر بنگلادش، اندونزی، اتیوپی، زئیر، پاکستان غلبه می کند. اما روسیه با وجود بیش از دویست ایالت در جهان در جایگاه بیست و دوم این فهرست قرار دارد. معلوم می شود که ما یک کشور ناامیدکننده عقب مانده هستیم.
افسانه 3: سل یک بیماری ریوی است
در واقع، در اکثریت قریب به اتفاق موارد، سل ریه ها را درگیر می کند، اما همانطور که در بالا گفتیم، این بیماری می تواند جای دیگری در بدن برای خود انتخاب کند. سپس عامل بیماری زا نه با خلط، بلکه با سایر مایعات فیزیولوژیکی (ادرار، منی، عرق، اشک، بزاق و غیره) در محیط منتشر می شود.
افسانه 4: سل یک بیماری طبقه پایین است
چنین نظری به درستی مبتنی بر این واقعیت است که قبل از سل، عمدتاً زندانیان، افراد بی خانمان و معتادان به مواد مخدر بیمار بودند.اکنون در موسسات تعزیرات کنترل پزشکی شدیدی وجود دارد. اما در حوزه مهاجرت غیرقانونی دیگر کنترلی وجود ندارد و مشکل بیداد می کند. بنابراین، یک فرد کاملاً مرفه که از استرس های یک شهر بزرگ ضعیف شده است، می تواند در مترو یا هر مکان عمومی دیگری به سل مبتلا شود.
افسانه 5: عفونت فقط از طریق تماس نزدیک امکان پذیر است
برای استنشاق باسیل سل نیازی به ایستادن در مقابل بیمار هنگام سرفه نیست. شما می توانید به طور تصادفی پس از چند ساعت یا حتی چند روز به اتاقی که حامل در آن بوده است بروید و عفونت را تشخیص دهید. نکته دیگر این است که تعداد پاتوژن هایی که در یک زمان وارد بدن می شوند نقش دارد. با یک حمله گسترده و طولانی مدت، سیستم ایمنی واقعا نمی تواند با باکتری های سل مقابله کند.
افسانه 6: عفونت=بیماری
هر سوم ساکنان سیاره زمین ناقل سل هستند.و تنها در پنج نفر از صد ناقل، بیماری به مرحله فعال می رود. برای اینکه چنین بدبختی اتفاق بیفتد، به تضعیف قابل توجهی از سیستم ایمنی بدن نیاز است، به عنوان مثال، در نتیجه یک سرماخوردگی طولانی یا استرس مزمن.
افسانه 7: سل زودتر تشخیص داده نمی شود
بیماری را می توان با دقت زیادی حتی در مراحل اولیه تشخیص داد. اگر کالسکه با استفاده از آزمایشات ساده مشخص شود، پس در مورد بیماری چه می توانیم بگوییم؟ تنها مشکل این است که بیماران به موقع به پزشک مراجعه نمی کنند، بلکه با تشخیص عفونت حاد تنفسی، به خود درمانی روی می آورند.
افسانه 8: هیچ درمانی برای سل وجود ندارد
آنتی بیوتیک های مدرن و رژیم های درمانی به دقت فکر شده به ما این امکان را می دهند که کاملاً روی یک نتیجه مثبت حساب کنیم. فقط اشکال دیر تشخیص داده شده، جهش یافته و مقاوم به چند داروی سل مشکلاتی را ایجاد می کنند. اگر در اولین علائم مشکوک به کلینیک بیایید و یک معاینه ساده انجام دهید، این بیماری تبدیل به یک جمله نمی شود!
افسانه 9: سل را می توان فوراً با جدیدترین داروها درمان کرد
سوی دیگر توهم. در واقع، آنتی‌بیوتیک‌های مؤثر با حداقل عوارض جانبی در زرادخانه فیزیولوژیست‌های مدرن وجود دارند، اما درمان انواع جهش‌یافته بیماری را تضمین نمی‌کنند و درمان هنوز چندین ماه طول می‌کشد.
افسانه 10: واکسینه کردن کودکان در برابر سل خطرناک است
واکسینه نکردن کودکان در برابر سل و انجام ندادن آزمایش سالانه مانتو بسیار خطرناک است. این اقدامات ساده جان هزاران کودک را نجات داده است. صحبت برخی از والدین "پیشرفته" مبنی بر اینکه مشکل سل اغراق آمیز است و مصونیت کودک نباید بار دیگر با واکسیناسیون صدمه ببیند، صرفاً جرم است.
روش های تشخیصی سل
برای تشخیص سل، پزشکان از روش های زیر استفاده می کنند:
- تشخیص توبرکولین؛
- معاینه اشعه ایکس؛
- تجزیه و تحلیل باکتریولوژیک؛
- ELISA.
تست مانتو
تشخیص توبرکولین انبوه کودکان و نوجوانان سالانه از یک سالگی شروع می شود. با استفاده از سرنگ یا تپانچه مخصوص، 0.1 میلی لیتر محلول توبرکولین زیر پوست بازو یا ساعد تزریق می شود که غلظت عامل بیماری زا در آن بر اساس سن و وزن کودک تعیین می شود. تست مانتو واکسیناسیون سل نیست، بلکه آزمایش خاصی است که به شما امکان می دهد وضعیت سل بیمار را قضاوت کنید. محل تزریق نباید خیس یا مالیده شود. پس از سه روز، پزشک یا پرستار نتیجه را ارزیابی می کند. برای انجام این کار، از یک خط کش برای اندازه گیری قطر پاپول استفاده کنید - تورم و قرمزی اطراف نقطه وارد کردن سوزن.
نتایج تست مانتو:
- 5-15 میلی متر - پاسخ ایمنی کافی. این نشان می دهد که یا کودک در معرض عامل بیماری زا قرار گرفته و با آن مقابله کرده است یا در مقابل سل واکسینه شده و از این طریق مصونیت قوی پیدا کرده است؛
- 0-2 میلی متر - بدون پاسخ ایمنی. این نشان می دهد که یا کودک اصلاً با یک عامل بیماری زا مواجه نشده است یا برای مدت طولانی واکسینه شده است و محافظت در برابر سل از بین رفته است. این کودکان باید دوباره واکسینه شوند؛
- 16 میلی متر یا بیشتر - پاسخ ایمنی ناکافی. این نشان می دهد که یا کودک اخیراً به سل مبتلا شده است یا ناقل آن بوده است و اکنون تحت تأثیر کاهش ایمنی در معرض خطر تبدیل شدن به شکل فعال بیماری است. چنین کودکانی باید با متخصص سل مشورت کنند.
فلوروگرافی و رادیوگرافی
فلوروگرافی انبوه اندام های تنفسی روش اصلی تشخیص زودرس سل در جمعیت بالغ کشورمان است. فلوروگرافی هر دو سال یک بار انجام می شود و یک نسخه ساده از معاینه اشعه ایکس است. یک فرد در مقابل یک صفحه فلورسنت (از این رو نامش) می ایستد، اشعه ایکس ضعیف از بدن عبور می کند و تجهیزات یک عکس تولید می کنند.در صورت وجود، کانون ضایعات سل را به وضوح نشان می دهد. داده های رمزگذاری شده در یک گزارش ویژه وارد می شود و سپس توسط کامپیوتر برای به دست آوردن آمار سل پردازش می شود.
اشعه ایکسبرای مطالعه دقیق‌تر کانونهای سل که در فلوروگرافی یافت می‌شوند ضروری است. در صورت مشکوک بودن نتیجه فلوروگرافی به این روش تشخیصی نیز متوسل می شود تا شبهات برطرف شود. اشعه ایکس برای انسان مضر است، بنابراین امکانات تشخیصی مدرن برای به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض طراحی شده است. اگر پزشک توصیه می کند که ایمن انجام شود، نباید از عکس برداری با اشعه ایکس امتناع کنید - بهتر است در مورد بیماری جدی مانند سل از نتایج معاینه مطمئن باشید.
روش های باکتریولوژیک
از سال 1995، هنگامی که بیمار با شکایت از سرفه با کلینیک تماس می گیرد، بررسی باکتریولوژیک خلط اجباری است. در خارج از کشور، این روش تشخیصی بیش از چهل سال است که وجود دارد.یعنی اگر سرفه می‌کنید و با یک درمانگر محلی یا هر پزشک عمومی دیگری (مثلاً لورا) ملاقات می‌کنید، طبق قانون باید آزمایش خلط بدهید و اسمیر Ziehl-Neelsen را برای تشخیص مایکوباکتری‌های سلی رنگ کنید. این را در نظر بگیرید تا بتوانید در صورت تشخیص دیرهنگام سل به دلیل سهل انگاری کادر پزشکی از حقوق خود دفاع کنید!
تکنیک دیگر، کشت باکتری Levstein-Jensen، اجباری نیست، اما به تعیین سویه مایکوباکتریوم توبرکلوزیس کمک می کند، بنابراین، با وجود مدت زمان، اغلب استفاده می شود. پس از 1 تا 2 ماه، محصول بالغ می شود و متخصص phthisiatrician می تواند مطمئناً متوجه شود که شما به چه نوع مایکوباکتریوم آلوده شده اید. انتخاب آنتی بیوتیک و رژیم درمانی به این بستگی دارد.
ELISA
سل را می توان از طریق خون نیز تشخیص داد. برای این، یک سنجش ایمنی آنزیمی انجام می شود که اطلاعاتی در مورد وضعیت بیماری (حمل، فرم حاد، مزمن) ارائه نمی دهد.این اطلاعات فقط در مورد اینکه آیا پاتوژن اصلاً در بدن وجود دارد یا خیر ارائه می دهد. ELISA آنتی بادی های مایکوباکتری سل را در انسان تشخیص می دهد. بدیهی است که این روش تشخیصی تنها برای کشورهای توسعه یافته با میزان بروز بسیار پایین مرتبط است. اما با همه ابتدایی بودن آن، الایزا می تواند برای تشخیص اشکال نادر و خارج ریوی سل مفید باشد.
چگونه سل را درمان کنیم؟
درمان سل پیچیده و طولانی است، بسته به نوع و شدت بیماری، تا دو سال طول می کشد و شامل فعالیت های زیر است:
- شیمی درمانی؛
- دارودرمانی نگهدارنده؛
- جراحی (در صورت لزوم)؛
- توانبخشی در مراکز درمانی.
شیمی درمانی
روش مدرن سل از درمان ضد سل که شامل چندین نوع آنتی بیوتیک است استفاده می کند.
در حال حاضر سه رژیم درمانی وجود دارد:
- سه جزء;
- چهار جزئی;
- پنج جزء.
درمان سل شامل دو مرحله اصلی است:
- شدید؛
- تمدید شد.
هدف از اولین مرحله فشرده، توقف فرآیند التهابی، جلوگیری از تخریب بیشتر بافت، تحلیل نفوذ و اگزودا، و توقف دفع مایکوباکتری های سل از بدن به محیط است. یعنی پزشکان تلاش می کنند که فرد واگیردار نباشد. این به طور متوسط دو تا شش ماه طول می کشد.
درمان طولانی مدت سل با هدف بهبود کامل کانون های التهاب، اسکار بافت های آسیب دیده و بازیابی ایمنی قوی در بیمار است. بسته به ماهیت و شدت بیماری، درمان می تواند تا دو سال و در مورد سل مقاوم به چند دارو تا سه تا چهار سال طول بکشد تا زمانی که معاینه اشعه ایکس تضعیف کامل بیماری را ثابت کند. مرض.
طرح سه جزیی
این رژیم همچنین درمان خط اول ضد سل نامیده می شود. در آغاز قرن بیستم پیشنهاد شد و در طول سالها تمرین جان بسیاری را نجات داده است. اگرچه اکنون آماده‌سازی‌های بهتری وجود دارد و سل مقاوم‌تر شده است، رژیم سه جزئی هنوز هم مرتبط است و گاهی اوقات استفاده می‌شود.
از آنتی بیوتیک های زیر تشکیل شده است:
- Isoniazid;
- استرپتومایسین؛
- پارا آمینوسالیسیلیک اسید (PAS).
طرح چهار جزیی
با جداسازی سویه های جدید، جهش یافته و مقاوم مایکوباکتریوم توبرکلوزیس، رویکرد درمان این بیماری نیز تغییر کرد. درمان خط اول با استراتژی DOTS جایگزین شده است که در 120 کشور در سراسر جهان اتخاذ شده است. انعطاف پذیر است و از چهار جفت آنتی بیوتیک تشکیل شده است، بنابراین پزشک این فرصت را دارد که داروها را جایگزین و ترکیب کند و به موثرترین درمان برای یک بیمار خاص دست یابد:
- استرپتومایسین یا کانامایسین؛
- ریفامپیسین یا ریفابوتین؛
- Isoniazid یا Ftivazid;
- Pyrazinamide یا Ethionamide.
طرح پنج جزیی
برای درمان اشکال خاص و چند مقاوم سل، یکی از آنتی بیوتیک های نسل دوم، سوم یا چهارم به رژیم DOTS اضافه می شود. رایج ترین مشتق فلوروکینولون سیپروفلوکساسین است. این درمان حداقل بیست ماه طول می کشد و هزینه آن بسیار بیشتر از رژیم درمانی استاندارد است. طرح پنج جزئی دارای اشکال قابل توجه دیگری است - فراوانی عوارض جانبی. بدن باید برای چندین ماه با پنج داروی قوی به طور همزمان مسموم شود.
اما گاهی اوقات حتی چنین فداکاری هایی نمی توانند به یک اثر درمانی مشخص دست پیدا کنند. در موارد شدید، فلوروکینولون ها با یکی از آنتی بیوتیک های منسوخ و به ویژه سمی - سیکلوسرین، کاپرومایسین یا سایر داروهای "ذخیره" جایگزین می شوند.با این حال، در اکتبر 2012، یک امید جدید ظاهر شد - آنتی بیوتیک bedaquiline، ارائه شده در نشست سالانه ICBT. در ایالات متحده، این دارو برای استفاده مورد تایید قرار گرفت و سازمان بهداشت جهانی بیانیه ای صادر کرد که در آن بر علاقه خود برای به دست آوردن اطلاعات در مورد استفاده از این آنتی بیوتیک در درمان سل تاکید کرد.
درمان اضافی برای سل
درمان اضافی برای سل شامل:
- محرک های ایمنی - به بدن کمک می کند تا با مایکوباکتریوم سل مبارزه کند؛
- محافظ های کبدی برای محافظت از کبد در برابر اثرات مخرب آنتی بیوتیک ها ضروری هستند، آنها با نظارت مداوم سطح بیلی روبین در خون تجویز می شوند؛
- جاذب ها برای دوره ترک شیمی درمانی در صورت بروز عوارض جانبی بسیار شدید تجویز می شوند. پس از یک دوره استراحت کوتاه، درمان همچنان باید از سر گرفته شود؛
- ویتامین های B، اسید گلوتامیک و ATP برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی و سایر اثرات نامطلوب CNS مورد نیاز است؛
- گلوکوکورتیکوئیدها آخرین راه حل هستند زیرا اثر سرکوب کننده ایمنی قوی دارند. اما گاهی اوقات آنها هنوز برای مدت کوتاهی تجویز می شوند تا تظاهرات بسیار شدید فرآیند التهابی در سل گسترده و شدید را از بین ببرند.
روش های جراحی
در موارد پیشرفته، ممکن است به درمان جراحی سل نیاز باشد. در اینجا تکنیک هایی وجود دارد که در حال حاضر استفاده می شود:
- پنوموتوراکس مصنوعی یا پنوموپریتونئوم - فشرده سازی و تثبیت ریه با وارد کردن هوای استریل به داخل حفره پلور. این تکنیک را می توان اصطلاح کلی «کولاپس درمانی» نامید. هنگامی که ریه ثابت می شود، حفره های موجود در آن به تدریج با هم رشد می کنند، علاوه بر این، دفع عامل ایجاد کننده سل متوقف می شود و بیمار دیگر افراد را آلوده نمی کند؛
- اسپلئوتومی یا کاورنکتومی - برداشتن بزرگترین غارهایی که قابل درمان محافظه کار نیستند؛
- برونکو انسداد دریچه - نصب دریچه های مینیاتوری در دهان برونش ها برای جلوگیری از چسبیدن آنها به هم و عادی سازی تنفس بیماران مبتلا به سل؛
- برداشتن ریه - برداشتن قسمتی از ریه که به طور برگشت ناپذیر آسیب دیده است؛
- لوبکتومی ریه - برداشتن یک لوب از ریه راست یا چپ؛
- بیلوبکتومی - برداشتن یک لوب از ریه راست و چپ؛
- پنومونکتومی یا پالمونکتومی - برداشتن کل ریه راست یا چپ.
