علائم و درمان آبسه کبد
آبسه کبد نتیجه فرآیند التهابی در پارانشیم اندام است که منجر به نکروز و تشکیل حفره ای پر از چرک می شود. دسته اصلی بیماران مبتلا به آبسه کبدی، بیماران میانسال و مسن هستند. این بیماری ثانویه است، یعنی در نتیجه آسیب شناسی های دیگر رخ می دهد. در بین تمام تشکیلات چرکی حفره شکمی، آبسه کبدی 48٪ از کل موارد را تشکیل می دهد، یعنی اغلب ثبت می شود. مردان 2.5 برابر بیشتر از زنان بیمار می شوند.
طبقه بندی
با توجه به محل موضعی، آبسه لوب راست و چپ کبد تشخیص داده می شود. آبسه لوب راست 5 برابر بیشتر از لوب چپ رخ می دهد.
براساس علت:
- انگل؛
- باکتریایی.
براساس پاتوژنز:
- آبسه هماتوژن - عفونت با جریان خون وارد کبد شد؛
- آبسه کلانژیوژنیک - منبع عفونت از مجاری صفراوی آمده است؛
- آبسه تماسی، پس از ضربه - آبسه ناشی از زخم یا آسیب به اندام های شکمی؛
- آبسه کریپتوژنیک - منبع عفونت ناشناخته ای دارد، در 10٪ موارد رخ می دهد.
با توجه به وقوع، آبسه اولیه و ثانویه تشخیص داده می شود. ضایعات منفرد و متعدد کبد با حفره های چرکی تشخیص داده می شود.
علل و پاتوژنز آبسه کبد
یک شرط مهم برای گسترش فرآیند التهابی در بافت های کبد کاهش ایمنی موضعی و عمومی است. اغلب، فرآیند عفونی توسط استرپتوکوک و استافیلوکوک اورئوس، کلبسیلا، اشریشیا کلی، انتروباکتری ها، باسیل های بی هوازی، فلور مخلوط تحریک می شود. آنها در نتیجه بیماری ها و شرایط زیر وارد کبد می شوند:
- سنگ کلیه؛
- کوله سیستیت؛
- کلانژیت؛
- ضایعات انکولوژیک مجاری صفراوی (کلانژیوکارسینوم)، پانکراس؛
- سپسیس، سرطان کولورکتال؛
- آپاندیسیت؛
- کولیت اولسراتیو؛
- دیورتیکولیت؛
- تهاجم اکینوکوک، کرم گرد، آمیب دیسانتریک؛
- گسترش کلنی های قارچ از جنس کاندیدا در نتیجه شیمی درمانی دستگاه گوارش یا سرطان خون؛
- عواقب مصرف استروئیدها و سیتواستاتیک؛
- آسیب کبدی، عوارض پس از عمل بر روی این عضو؛
- کیست های کبدی انگلی و غیر انگلی؛
- گرانولومای خاص کبد.
با ورود به کبد، کلنی های باکتری تکثیر می شوند و سلول های پارانشیم آن را از بین می برند. در نتیجه، یک نفوذ، مناطق نکروز تشکیل می شود. پس از ذوب شدن بافت کبد، یک حفره پر از چرک تشکیل می شود که توسط کپسولی از بافت فیبری محدود می شود.
انگل ها از روده از طریق سیستم ورید باب وارد کبد می شوند. بنابراین به شکل تروپایزوت در می آیند و مویرگ های کبد را کاملا مسدود می کنند. هپاتوسیت ها از تغذیه محروم می شوند، مناطق نکروز ظاهر می شوند، جایی که نکروز تشکیل می شود.
بیماران مبتلا به سیروز کبدی، دیابت شیرین، پاتولوژی های پانکراس، بیماری های انکولوژیک دستگاه گوارش و همچنین افراد مسن و کسانی که تحت پیوند کبد قرار گرفته اند در معرض خطر هستند.
علائم
علامت اصلی درد مبهم و مبهم با طبیعت دردناک در زیر دنده تحتانی راست است که به شانه و زیر تیغه شانه تابش می کند. سندرم درد با احساس سنگینی همراه است که وقتی بیمار به پهلوی راست دراز می‌کشد تشدید می‌شود.
سایر تظاهرات آبسه:
- بزرگ شدن کبد که در لمس قابل توجه است، از زیر قوس دنده ای بیرون زده؛
- تندرنس در لمس؛
- کاهش یا کمبود اشتها؛
- تهوع;
- نفخ؛
- اسهال;
- هیپرترمی، لرز؛
- تظاهرات مسمومیت (تاکی کاردی، عرق شدید، ضعف)؛
- رنگ زرد صلبیه چشم؛
- رنگ زمین؛
- کاهش وزن ناگهانی؛
- سکسکه ناشی از تحریک دیافراگم در اثر بزرگ شدن کبد.
عوارض بیماری
پیش آگهی آبسه کبدی می تواند بسیار ضعیف باشد اگر تمام اقدامات ممکن برای درمان آن انجام نشود.
عواقب آبسه کبدی درمان نشده:
- پریتونیت، سپسیس ناشی از پارگی آبسه و ریزش چرک، بافت نکروزه به داخل حفره شکمی؛
- آبسه زیر دیافراگمی به دلیل تجمع چرک در زیر گنبد دیافراگم؛
- پریکاردیت، تامپوناد پریکارد به دلیل ورود چرک به کیسه پریکارد؛
- آسیت؛
- خونریزی ناشی از افزایش فشار در سیستم ورید یقه ای؛
- آبسه ساختارهای مغز؛
- آمبولی سپتیک ریه؛
- ایجاد فیستول در ریه ها و پلورا به دلیل پارگی آبسه آمیبی در حفره پلور.
تشخیص
از آنجایی که افتراق آبسه کبدی از بیماری های مشابه علائم دشوار است، ارزیابی صحیح شکایات بیمار، شرح حال او مهم است. پزشک ماهیت شکایات، وجود کانون‌های عفونت، عمل‌ها، جراحات، بیماری‌های جدی را می‌یابد.
آزمایشات آزمایشگاهی برای تشخیص آبسه کبد:
- تجزیه و تحلیل عمومی خون و ادرار - افزایش تعداد لکوسیت ها، کاهش هموگلوبین، تغییر در فرمول لکوسیت؛
- آزمایش خون برای بیوشیمی - افزایش بیلی روبین، alt، schf، ast؛
- کشت خون باکتریایی - هنگام جستجوی یک عامل عفونی مهم است؛
- تجزیه و تحلیل مدفوع برای آمیبیاز خارج روده ای، کیست آمیب دیسانتریک؛
- مطالعه آسپیراسیون اگزودای چرکی گرفته شده توسط سوراخ از راه پوست.
روش‌های تشخیص ابزاری:
- اشعه ایکس از حفره شکم - علائم آسیت، وجود حفره در کبد همراه با مایع و چرک را نشان می دهد؛
- سونوگرافی سیستم کبدی صفراوی - اندازه و محل حفره آبسه را تعیین می کند؛
- MRI، MSCT حفره شکمی - محل، تعداد و اندازه آبسه ها را برای روشن شدن تاکتیک های درمان ارزیابی می کند؛
- اسکن کبد رادیوایزوتوپ - نقص در خون رسانی به کبد را تشخیص می دهد، محلی سازی آبسه؛
- لاپاراسکوپی تشخیصی - یک دوربین و ابزار مینیاتوری از طریق برش‌های کوچک در حفره شکمی وارد می‌شوند تا آبسه تخلیه شود.
مهم است که آبسه کبد را از کوله سیستیت چرکی، جنب، آبسه ساب فرنیک تشخیص دهیم.
درمان آبسه کبد
آبسه کبدی توسط جراح، متخصص گوارش و در صورت لزوم متخصص بیماری های عفونی درمان می شود. تاکتیک های استاندارد شامل درمان آنتی بیوتیکی همراه با مداخلات کم تهاجمی است.
دستکاری‌ها و روش‌های احتمالی:
- درناژ آبسه تحت هدایت سونوگرافی؛
- نصب کاتترهای زهکشی به مدت 3-7 روز برای از بین بردن چرک با بررسی باکتریولوژیک آسپیره؛
- آنتی بیوتیک های داخل وریدی (آموکسی کلاو، کلیندامایسین، سفتریاکسون)؛
- درمان با عوامل ضد پروتوزول (مترونیدازول، تینیدازول، دیلوکسانید)؛
- در صورت کاندیدیازیس، تزریق قطره ای آمفوتریسین B؛
- برش جراحی بافت های آسیب دیده در درمان آبسه پیچیده؛
- رژیم شماره 5 در طول بهبودی پس از درمان.
برای جلوگیری از ظهور آبسه کبد، بیماری هایی که باعث ایجاد این آسیب شناسی می شوند باید به موقع درمان شوند.
